Je bijnieren: de energie boosters bovenop je nieren
De organen in ons lichaam die ervoor zorgen dat we voldoende energie hebben zijn met name onze bijnieren. Dit zijn twee “mutsjes”, soort alpino-petjes, bovenop je nieren. Je nieren bevinden zich achterin je lichaam, ter hoogte van je onderste rib. Je zou het niet zeggen maar deze kleine orgaantjes bepalen voor een groot deel hoe jij je voelt en zelfs de manier waarop je denkt. Cortisol is het belangrijkste stress hormoon geproduceerd door de bijnieren, en is ook een krachtige ontstekingsremmende hormoon, die samen met het DHEA zorgt voor een balans.
DHEA wordt gemaakt uit onbewerkt plantaardig en dierlijk vet
Het DHEA is een steroïde hormoon dat door de bijnieren, de geslachtsklieren, vetweefsel en de huid wordt aangemaakt uit cholesterol. DHEA-niveaus stijgen vaak ruim vóór de puberteit, wanneer de bijnieren beginnen met de productie van deze chemische stof. Op dat moment begint acne te verschijnen bij tieners met een genetische aanleg. De huid is de spiegel van alle slijmvliezen door heel je lichaam, de beschermer van indringende stoffen. Verhoogde of schommelende hormoonniveaus zie je vaak bij het voor “niet voedzaam voedsel” dat wordt genuttigd, dit kan weer voor allergieën zorgen en uiteindelijk tot lekkende slijmvliezen, van huid, mond, maag en darm.
Cortisol en DHEA elkaars tegenpolen
Cortisol en DHEA, werkt als moe en actief zijn - een balans is noodzakelijk
Aangezien cortisol en DHEA tegengestelde effecten hebben, moeten ze samen worden gezien als een verhouding. Zoals met elk belangrijk controlesysteem in het lichaam, werken cortisol en DHEA door hun afwisselende werking als een dualistische balans, zoals tussen moe en actief zijn. De verhouding tussen cortisol en DHEA heeft tal van effecten op het lichaam. Wanneer cortisol onevenredig wordt verhoogd tot DHEA, is de verhouding hoger. Wanneer de cortisol naar DHEA-verhouding is verhoogd, worden de talrijke biologische effecten die deze verhouding in het lichaam heeft, vergroot. Hier zijn enkele van de belangrijkste effecten van de Cortisol naar DHEA ratio
Een te hoog aan cortisol kan de immuun functie onderdrukken
- Eiwit-, vet- en glucosemetabolisme. Er zijn aanwijzingen dat hyperglykemie, wat kan leiden tot diabetes, in veel gevallen specifiek kan worden veroorzaakt door onevenwichtige cortisol- en DHEA-niveaus;
- Schildklier, Alvleesklier en eierstokfunctie;
- Ontgiftingscapaciteit. Aangezien het lichaam energie nodig heeft om goed om te gaan met giftige metalen, de hormonen geproduceerd door de bijnieren worden gebruikt om zware metalen te elimineren
- Skeletgezondheid. Hoge niveaus van cortisol kan leiden tot afbraak van het bot, alsmede disbalans van collageen die bot bij elkaar houd;
- Geheugen. DHEA is een belangrijk onderdeel voor hersenfunctie;
- Cortisol en DHEA hebben intrinsieke relaties met tal van andere steroïde hormonen zoals progesteron en aldosteron. Als de bijnierfunctie wordt aangetast, kan het lichaam de pregnenelone omzeilen > progesteron > cortisolpad en pregnenelone “stelen”. Dit kan leiden tot tal van complicaties, waaronder de overdracht van progesteron in androgene testosteron.
Speekseltest cortisol en DHEA
De beste manier om cortisol en DHEA te testen is via het speeksel. Bloedspiegels van steroïde hormonen zijn minder nauwkeurig, omdat heel vaak deze hormonen zijn gebonden aan eiwitten in het bloed. Het speeksel wordt verkozen boven bloed en urine omdat speekselhormoon waarden zijn meer “bio-beschikbaar” dan de andere biopten. In sommige chronische situaties, kunnen zeer hoge niveaus van cortisol en adrenaline leiden tot hyperglykemie. Dit is te wijten aan het feit dat adrenaline en cortisol beide de bloedsuikerspiegel te verhogen. Altijd graven voor de onderliggende oorzaken van jouw gezondheidsproblemen. De bijnierfunctie controle kan zowel een oorzaak van dis-ease, zoals: hart en vaatziekten; infectie ziekten; verstoring van het balans in het hoofd
Een onbalans in het leven en bijnieruitputting
Bijnieruitputting kan ontstaan door stress om je heen, te drukke baan, angststoornissen, trauma’s, maar ook door stress in je lichaam zoals ontstekingen, die bijvoorbeeld verwaarloosd zijn en chronisch zijn geworden. Onderschat wordt, hoe slecht overactiviteit voor je lichaam is, zoals aan kracht training te doen en door te gaan tot je lichaam niet meer kan, dan kan er een overtrainingssyndroom ontstaan. Met regelmatig relaxen kan je stress verminderen, want je hebt er niets aan om je gestrest te voelen vanwege een gebrek aan ontspanning.
De hypothalamus, hypofyse en bijnieren werken samen
Geproduceerde hormonen gecontroleerd door de bijnieren
De hypofyse is zelfs nog kleiner dan de hypothalamus, maar maakt een gigantische hoeveelheid aan hormonen die ons lichaam nodig heeft. Deze erwt-vormige klier produceert bijvoorbeeld hormonen als het groeihormoon, het is verbonden met de hypothalamus en bevindt zich aan de basis van de hersenen. De bijnieren, we hebben er allemaal twee en ze zitten net boven onze nieren. Hoewel ze ver van de hypothalamus en hypofyse af zitten zijn ze verbonden.
De bijnieren controleren chemische reacties, zoals bekende “vecht-of-vlucht” reactie.
De bijnieren produceren zelfs meer hormonen dan de hypofyse – steroïde hormonen als cortisol, geslachtshormonen als DHEA en stresshormonen als adrenaline en dopamine. De hormonen die geproduceerd worden door onze bijnieren controleren chemische reacties in grote delen van ons lichaam, inclusief de bekende “vecht-of-vlucht” reactie. Zo heeft vermoeidheid direct gevolgen voor ons lichaam en schopt de hormoonhuishouding in de war.
Hoe je darmen in verbinding staan met je hoofd
Buik en darmen staan voor: zorg voor jezelf en is je innerlijke kracht, hier gaat alles om balans, krijg je voldoende kwalitatieve voeding binnen, zit je te lang op een stoel, Zit je veel op internet, slaap en beweeg je voldoende. Als je met je aandacht bij je buik kan blijven door middel van meditatie en je ademhaling, voel jij je compleet en sterk en vitaal. Het hart staat voor: verbinding, respect en enthousiasme Als je vanuit je hart kunt leven, voel je dat je leeft en kun je geraakt worden door mensen, door muziek, de natuur. Het hoofd gevoed door darmen is een helder en geconcentreerd hoofd dat beslissingen durft te maken. Omdat je verbonden bent met je darmen en je hart, ben je niet gevangen door je gedachten.
Verhaal uit de praktijk
Een jongeman komt met ernstige vermoeidheidsklachten om advies bij mij vragen, gezien zijn leeftijd net in de 20, moet hij op de kracht van zijn leven zitten. Ik vraag: heb je zwaar werk? Nee, ik werk bij een winkel achter de kassa. Doe je aan sport, ja. Dat is normaal voor deze leeftijd, maar hierdoor kan op deze leeftijd niet direct uitputting ontstaan. Dan vraag ik door of hij zijn eten aanpast tijdens zijn sport. Hij is dol op pizza en nog meer van dit soort etenswaren. Ik ken een aantal jonge mensen bij mij in de praktijk, die eten ook pizza, maar zijn niet uitgeput, alhoewel je verder in dit artikel leest, dat slechte koolhydraten het cortisol niveau wel uit kunnen putten, maar dit vaker op hogere leeftijden voorkomt. Daar moet wat anders aan de hand zijn. Dus ga ik door met vragen. Is er tijdens je werk, je sport iets veranderd in je dagelijkse leven? Direct was er zo niets te bedenken, tot hij aangaf, dat hij naast de sport, baan en slechte eetgewoonten, 6 weken met een verbouwing van een huis had meegeholpen, daar had het lichaam echt geen voedingsstoffen voor en raakte uitgeput.
Heftige emoties als topsport
Angst, Paniek, heftige emoties, als kwaad worden, je niet begrepen voelen, steeds opnieuw je grenzen aan moeten geven, geen waardering of begrip voor je situatie, krijgen, gepest worden, maar ook pijn, ontstekingen die niet gevonden worden, het is als topsport voor je lichaam. Heel veel aandoeningen als Borderline, persoonlijkheidsstoornissen of PTTS worden zwaar onderschat, het lichaam is continu bezig om het lichaam bij te sturen en als er dus plots angst komt, of een paniek aanval, is dit topsport voor je lichaam en kan hetzelfde gebeuren als bij een overtraining bij sport. Hersenen en balans – Het limbisch systeem betrokken bij herinneringen en emoties, eetlust en intimiteit. Aangestuurd door o.a. de hippocampus, amygdala , hypothalamus en controleren de neurotransmitters noradrenaline, serotonine en dopamine. Ingedeeld 3 delen: het reptielenbrein, het limbisch systeem en de neocortex. Lees meer…
Als je bloeddruk en cortisol stijgt, dan is er werk in uitvoering, ook in de nacht
Als je van jezelf nog van alles moet doen, dan doe je dit zonder dat je er last van hebt. Na overbelasting wordt dit anders, je hebt, wat je moet doen, niet meer onder controle en dan ontstaat er een overactiviteit van de nieren, wat kan zorgen voor hoge bloeddruk en een te hoog aan cortisol, stemmingswisselingen, slaap problemen, verhoogde bloedsuiker en irritatie, wat uiteindelijk tot een depressie kan leiden. Wanneer je deze klachten niet herkent, geen erkenning krijgt bij een specialist, en alleen nog maar vermoeider raakt, zullen de bijnieren uitgeput raken. Dit is ook vaak de reden dat mensen vaak ziek worden na een stressvolle periode. Na een stressvolle periode wordt er minder cortisol geproduceerd, “cortisol is nu uitgeput”, waardoor een ontsteking heftig de kop op kan steken kan en dit klachten kan geven als vermoeidheid, allergieën, pijn in gewrichten en ontstekingen.
Bijnieruitputting voorafgaand met een periode van overactiviteit van de bijnieren
Wanneer de bijnieren hyperactief zijn, kan dat leiden tot een chronische hoge bloeddruk, gevoelens van bezorgdheid, stemmingswisselingen, irritatie en depressie. Wanneer dat voor een langere periode aanhoudt, kunnen de bijnieren uitgeput raken en onder actief worden. Ze zijn dan niet meer in staat om snel te reageren op stresssituaties met de aanmaak van antistresshormonen. Dit geeft klachten als vermoeidheid, allergieën en hypoglykemie (problemen met de suikerstofwisseling) en uiteindelijk lage bloeddruk, met kenmerkend tandvleesbloedingen.
Gezonde pure vetten, vormen de bouwstof voor onze steroïde hormonen
Er wordt al snel geroepen, pas op met vetten en dat doen we dan ook met ons allen, maar weten ook niet welke zijn nu wel goed. Vetten, juist de dierlijke, verzadigde vetten en vetten van pure plantaardige afkomst, vormen de bouwstof voor onze steroïde hormonen, zoals cortisol. Ook de bijnierschors zelf, dus de cellen die de cortisol aanmaken, bestaan voor een groot deel uit deze vetten. In plaats daarvan, eten we veel slechte bewerkte koolhydraten en vetten, die de bijnieren flink aan het werk moeten zetten om cortisol aan te maken dat uitgeput is en zo kunnen ontstekingen de kans krijgen, vocht wordt vast gehouden, onze cellen zwellen op en de weg naar pre-diabetes is ingezet. Wat kan leiden tot het syndroom van Cushing, waarbij er te veel cortisol aangemaakt wordt en Addison, waarbij er te weinig cortisol aangemaakt wordt, ten gevolge van dat het lichaam eerst te veel cortisol gebruikte, beide worden met regelmaat door elkaar heen gehaald.
Bij het Cushing-syndroom hoog corticosteroïden spiegel - overproductie bijnieren
Corticosteroïden beïnvloeden de hoeveelheid en spreiding van het lichaamsvet;- Overmatige vetafzetting op de romp die vooral merkbaar kan zijn boven in de nek;- Iemand met Cushing-syndroom heeft meestal een groot, rond gezicht, armen en benen zijn gewoonlijk dun in verhouding tot de verdikte romp;- Er treedt verlies van spiermassa op, met zwakte als gevolg;- De huid wordt dun, geneest slecht bij kneuzingen en snijwonden en er ontstaan snel blauwe plekken;- Op de onderbuik kunnen paarse striemen ontstaan die er als zwangerschapsstrepen (striae) uitzien;- Mensen met Cushing-syndroom raken snel vermoeid. Corticosteroïden zijn hormonen die worden geproduceerd door de bijnierschors. De productie van DHEA-S staat onder controle van het hypofysehormoon adrenocorticotroop hormoon (ACTH) en andere hypofysefactoren. De hypofyse is een hormoonproducerende klier onder aan de hersenen.
Als de arts het syndroom van Cushing vermoedt
De arts zal de concentratie van cortisol (het belangrijkste corticosteroïde) in het bloed meten. Normaal zijn de cortisolspiegels ‘s ochtends hoog en dalen ze in de loop van de dag. Bij mensen met Cushing-syndroom zijn de cortisolspiegels echter de gehele dag hoog. Daarom zegt een bloedtest in de ochtend alleen niets, er moeten meerdere testen op de dag worden gedaan: in de ochtend, middag en avond, om een goed cortisol beeld te krijgen, Je kunt ook bij mij een speekseltest kopen. Daarnaast is het belangrijk om een afspraak met een arts te maken en de hypofyse te laten controleren op mogelijke afwijkingen die soms voor kunnen komen bij Cushing.
Ziekte van Cushing en hypofyse
Bij de ziekte van Cushing zit het probleem vaak in de hypofyse – De hypofyse, ook wel ‘meesterklier’ genoemd, bestaat uit een voorkwab en een achterkwab. De voorkwab scheidt groeihormonen af die de groei bevorderen door de proteïnevorming, de celvermeerdering en de celdifferentiatie te beïnvloeden.
Groeihormonen stimuleren de eiwitsynthese in alle cellen van het lichaam, bevorderen in toenemende mate het gebruik van vetzuren (uit vetweefsel) voor energie en verminderen de glucose-utilisatie in het gehele lichaam. Derhalve vermeerderen groeihormonen de eiwitten in het lichaam, verbruiken vetvoorraden en sparen koolhydraten. Hypofyse en emotionele balans, een klein kliertje met zoveel macht
De ziekte van Addison en mogelijke oorzaken
Stoppen met het (langdurig) gebruik van corticosteroïden;- Operatie aan de hypofyse;- Te weinig maagzuur;- Histamine:- Adrenoleukodystrofie;- Adrenoleukodystrofie (ALD) verwijst naar diverse erfelijke aandoeningen die het zenuwstelsel en de bijnieren aan kunnen tasten. Andere namen hiervoor zijn adrenomyeloneuropathie, ‘childhood’ cerebrale ALD en de ziekte van Schilder-Addison;- Bijnierhyperplasie; een aangeboren afwijking van één of meer bijnierhormonen; Syndroom van Waterhouse – Friderichsen. Een ernstige stoornis van de bijnieren, veroorzaak door een infectie.
De rol van de lever bij bijnieruitputting
De lever maakt het grootste gedeelte aan van het cholesterol dat nodig is voor de productie van steroïde hormonen. Wanneer de lever hiertoe onvoldoende in staat is, leidt dit rechtstreeks tot een vermindering van de productie van deze hormonen. Het is dus belangrijk om te zorgen voor een gezonde lever en deze zo min mogelijk te belasten met allerlei toxische stoffen en grote hoeveelheden alcohol.
Cortisol schommelt gedurende de dag
De normaal waarden van cortisol zijn niet altijd gelijk, maar schommelen gedurende de dag. De waarde is uitgedrukt in nmol/L (nanomol/liter, aantal deeltjes stof per liter)
- Tijd: 08:00 uur: 150 – 700 nmol/L
- Tijd: 17:00 uur: 100 – 400 nmol/L
- Tijd: 23:00 uur: 210 nmol/L
Operatief verwijderen van de bijnieren en overmatige aanmaak van hormonen
Als beide bijnieren of een deel van de bijnieren zijn verwijderd, moet je levenslang corticosteroïden en fludrocortison gebruiken. Tumoren buiten de hypofyse en bijnieren die overmatig hormonen produceren, worden meestal waar mogelijk operatief verwijderd. Bepaalde middelen kunnen de cortisol spiegels verlagen en kunnen in afwachting van een ingrijpendere behandeling zoals een operatie worden gebruikt. Door een synacthentest ( bloedtest ) kan de arts vaststellen of je een tekort hebt aan cortisol. Synacthen stimuleert de bijnierschors om tijdelijk extra cortisol af te geven. Er wordt dan gemeten op verschillende tijdstippen tijdens de test en de hoeveelheid aangemaakte cortisol in jouw bloed. Een dexamethason suppressietest (medicijnen), door het innemen van het medicijn kan de hoeveelheid cortisol gemeten worden in het bloed.
Ongezonde voeding is een hoofdoorzaak van bijnieruitputting
Probeer altijd voor 10.00 uur ’s morgens te eten. De glycogeen voorraad van het lichaam moet dan echt aangevuld worden. Glycogeen voornamelijk opgeslagen in de spieren en de lever en dient het als tweede langdurige energieopslag (vetten in vetweefsel dienen als eerste energieopslag). Uit voedsel opgenomen koolhydraten worden als glycogeen opgeslagen in de lever (de hoogste concentratie) en in de spieren (de grootste hoeveelheid), waar het wordt gebruikt als makkelijk aanspreekbare energievoorraad.
Eet niet te laat en vermijd cafeïne en bewerkte koolhydraten
Probeer je lunch vroeg in de middag te eten en je avondmaaltijd voor 18.00 uur. Ik raad mensen die te veel gewicht hebben aan om in de middag warm te eten, omdat je dan je dan de voeding nog kan verteren en in de avond een lunch. Vermijdt koffie en andere drankjes met cafeïne of minder dit in ieder geval. Cafeïne verstoort het slaappatroon. Kruidenthee is een goed alternatief. Probeer binnen een uur na het ontwaken te eten. Lang niet eten is moeilijk voor de bijnieren. Sla geen ontbijt over en neem een proteïnerijk ontbijt, en geen koolhydraten of suiker Lees ook pre-diabetes. Koolhydraten verhogen je bloedsuiker gehalte waarop je alvleesklier insuline gaat produceren om die verhoging te verwerken. Insuline verlaagt de cortisol productie. Conclusie: Als je bloedsuiker omhoog gaat dan gaat je cortisol naar beneden. Het helemaal vermijden van koolhydraten kan tot gevolg hebben dat je cortisol niveau verhoogd blijft terwijl je het juist naar beneden wil brengen.
Te weinig onbewerkte koolhydraten
Als je te weinig koolhydraten binnen krijgt, verhoog je cortisol omdat je spieren dan graag glucose willen ontvangen . In ruil daarvoor verhoogt je cortisol zelfs nog meer. En dat kan echte problemen geven in de avond en als je slapen gaat. Dus zie je een koolhydratenarm dieet staan, dan is dit geen koolhydratenvrij dieet. Je kunt beter dagelijks minder koolhydraten eten, denk dan vooral aan brood, pasta, witte rijst en aardappelen. Vervang aardappel door zoete aardappelen, dat verminderd de kans op pre-diabetes. Vervang brood door wortel wraps en pasta door bijvoorbeeld spaghetti te maken van spaghetti pompoen.
Drink direct na het opstaan een groot lauw glas water met verse citroen
- Kaliumrijke voeding zoals bananen maken de conditie van de bijnieren erger en kan beter vermeden worden;
- Eet zo veel mogelijk biologisch, laat geraffineerde granen en alle bewerkte voeding achterwege (pasta’s, pizza’s, rijstwafels, crackers, brood e.d.);
- Probeer dagelijks 5 tot 7 kleine porties biologische groente te eten, bijvoorbeeld in een salade, fruit moet 2/5 deel zijn van het geheel;
- Vermijdt zetmeelrijke voeding, zoals witte rijst en witte aardappelen. Je kunt beter bruine rijst, quinoa of zoete aardappel nemen (in de avond) om de cortisolspiegel te verlagen en voor een betere nachtrust. Maar beperk de zoete aardappel wel, deze is ook kaliumrijk.
- Vermijdt wel suikerrijk fruit en sappen, vooral bij het ontbijt;
- Elimineer transvetten (dit zouden we zo wie zo moeten doen), Trans betekend de vetten zijn niet puur natuur, maar gemanipuleerd en veranderd van samenstelling
- Eet (gezonde) vis;
- Nutriënten die de bijnier ondersteunen zijn: chocola (85% cacao, biologisch, donker), groene bladgroenten, noten, zonnebloem– en pompoenzaden, lijnzaad ( deze moeten tot poeder gemalen, anders maken ze het slijmvlies stuk. Malen kan in een koffiemolen en chiazaad en proteïnen van grasgevoerde dieren.
- Combineer bij elke maaltijd en tussendoortje vet en proteïne, zoals; Amandelen, sesamzaad, zonnebloempitten, granen, walnoten en groenten bevatten veel proteïnen. Dit verzekert je van energie tussen de maaltijden door. Ga niet alleen fruit eten, dit maakt je bloedsuikerspiegel instabiel en eet je graag fruit, eet het dan na 14.00. Neem je vet van olijfolie, kokosolie en avocado;
- Fruit als vijgen, meloen of gedroogd fruit kan beter later op de dag gegeten worden (vanaf lunch tot diner). Appels en bessen zijn goede laag-glycemische opties;
- Neem een kleine hoeveelheid proteïnen en vet voor het slapen gaan -zoals kaas of kwark- wanneer je moeilijk in slaap valt of tussen 2.00 uur en 3.00 uur wakker wordt.